1. Gespreksleidraad voor VDAB-bemiddelaars: geen flowchart, wél duidelijke richtlijnen
Er was onduidelijkheid over het gebruik van een “flowchart” door VDAB-bemiddelaars. De minister verduidelijkte dat er geen strikt schema bestaat, maar wel een uitgebreide gespreksleidraad die hen ondersteunt in gesprekken over de beperking van de werkloosheid in de tijd.
Wat omvat die leidraad?
hoe bemiddelaars gesprekken voorbereiden;
welke info over de RVA en het beleid ze moeten verifiëren bij de werkzoekende;
hoe ze gesprekken voeren over het ultiem aanbod;
hoe ze trajecten, opleidingen en afspraken correct registreren;
hoe ze omgaan met lopende trajecten tijdens de overgangsperiode.
Deze ondersteuning moet ervoor zorgen dat elke bemiddelaar gesprekken voert op een uniforme, kwaliteitsvolle manier — cruciaal met de komst van het nieuwe sanctionerings- en activeringsbeleid.
2. Route C: pilootproject voor langdurige zieken blijft lopen Ă©n wordt mogelijk ingekort
Het pilootproject Route C, dat sinds 1 maart 2023 loopt, laat burgers die meer dan Ă©Ă©n jaar arbeidsongeschikt zijn toe om zich spontaan te melden bij VDAB voor begeleiding.
Volgens Demir komt dit voort uit een Vlaamse vraag: langdurig zieken die zélf willen re-integreren, mogen niet langer aan hun lot worden overgelaten.
Belangrijke punten:
Vlaanderen wil de wachttijd van 1 jaar inkorten, zodat mensen sneller begeleid kunnen worden.
Er loopt overleg met minister Vandenbroucke om het project federaal te evalueren en structureel te maken.
Vlaanderen dringt aan op een snellere, eenvoudigere toeleiding richting werk voor wie daartoe in staat is.
Route C blijft voorlopig dus verderlopen, maar wordt mogelijk hervormd zodra de federale evaluatie klaar is.
3. Toekomst van GTB en rol van partners: werkzoekende centraal
GTB’s rol in de toekomstige organisatie van bemiddeling is nog onderwerp van gesprek. De minister herhaalde dat niet de partnerorganisaties maar de noden van de werkzoekende centraal moeten staan.
Daarbij verwees ze naar:
de veranderende doelgroep van VDAB (meer kwetsbare profielen, meer afstand tot de arbeidsmarkt);
de nood aan een nieuw partnerbeleid;
de aanbevelingen van het Rekenhof om partnerwerking en taakverdeling kritisch te herbekijken.
Binnen de nieuwe beheersovereenkomst zullen hierover duidelijke afspraken worden vastgelegd.
4. Conceptnota drempels naar werk: focus op niet-beroepsactieven
Het regeerakkoord voorziet dat Vlaanderen drempels voor niet-beroepsactieven in kaart brengt en wegwerkt.
De conceptnota die nu wordt voorbereid, zal:
prioritaire doelgroepen afbakenen;
de belangrijkste drempels identificeren;
een structureel overleg opzetten met meerdere beleidsdomeinen.
Demir benadrukte dat ze rekent op maximale medewerking van de andere ministers: het verhogen van de werkzaamheidsgraad vergt een gemeenschappelijke inspanning.
5. Werkzaamheidsgraad: laatste procenten zijn de moeilijkste
Met 78% werkzaamheidsgraad staat Vlaanderen al sterk, maar om richting 80% te evolueren — vergelijkbaar met koplopers zoals Duitsland — moeten vooral de moeilijkst bereikbare groepen worden geactiveerd.
De minister wees op drie cruciale doelgroepen:
kortgeschoolden,
mensen met een migratieachtergrond,
personen met een arbeidshandicap.
Deze groepen hebben vaak een lange afstand tot de arbeidsmarkt. Dat vraagt volgens Demir om een fundamenteel andere aanpak, zowel intern bij VDAB als in de samenwerking met partners, OCMW’s en werkgevers.
6. Warme overdracht naar OCMW’s
In het Actieplan Vlaanderen Werkt is opgenomen dat werkzoekenden die van VDAB naar OCMW-trajecten overstappen, geen abrupte stop mogen ervaren in hun lopend traject.
Daarom:
maakt VDAB afspraken met OCMW’s;
wordt gestreefd naar een warme overdracht, tenzij een OCMW bewust anders kiest;
blijft de continuĂŻteit van begeleiding centraal staan.
7. Sancties voor leefloners: duidelijk onderscheid
De minister herhaalde een veelvoorkomend misverstand:
👉 VDAB mag geen leefloners sanctioneren.
Het proces werkt zo:
OCMW vraagt VDAB om bemiddeling.
VDAB voert het traject uit en rapporteert aan het OCMW.
Alleen het OCMW kan beslissen over een sanctie wanneer iemand niet meewerkt.
8. Hervorming van de Individuele Beroepsopleiding (IBO): antwoord op dalende cijfers
IBO is een belangrijke tool om werkzoekenden via opleiding in een bedrijf naar werk te begeleiden. Toch zakte het aantal IBO’s van 15.000 in 2006 naar 6.500 in 2024 — een halvering.
De hervorming wil die trend keren.
Kernpunten van de nieuwe IBO:
meer flexibiliteit;
IBO-premie afgestemd op het loon na aanwerving en betaald door de werkgever;
VDAB focust op kwaliteit, niet op administratie;
duidelijk toezicht op mogelijke misbruiken;
positieve adviezen, unaniem, vanuit de Raad van Bestuur van VDAB.
Volgens Demir gaan de meeste cursisten financieel vooruit, ondanks kritiek van vakbonden.
9. VDAB-besparingen: 80 miljoen tegen 2027
VDAB moet efficiënter worden en zich concentreren op kerntaken. In de nieuwe beheersovereenkomst wordt bepaald:
welke taken VDAB zal stopzetten;
hoe de organisatie slimmer en performanter kan werken;
hoe de structurele efficiëntiewinst van €80 miljoen tegen 2027 wordt bereikt.
Zodra de regering een mandaat geeft, starten de formele onderhandelingen met VDAB.
10. Activering langdurige zieken en federaal engagement
De minister reageerde positief op het federale plan om 100.000 langdurige zieken aan het werk te helpen tegen 2030. Vlaanderen wil ondersteunen waar mogelijk, onder meer via:
vereenvoudiging van de verschillende “routes”;
inkorting van wachttermijnen;
een nieuwe samenwerkingsovereenkomst tussen VDAB en RIZIV.
Demir herhaalde dat het hele activeringssysteem voor langdurige zieken veel eenvoudiger moet worden gemaakt.
11. Nieuw partner- en lokaal samenwerkingsmodel
VDAB werkt aan een volledig vernieuwd model van samenwerking met externe partners, samen ontwikkeld in cocreatie.
Doel: transparant, kwalitatief, kostenefficiënt en impactvol werken.
De planning:
2026: lancering van de overheidsopdrachten;
2027: start van het nieuwe samenwerkingsmodel.
Bovendien worden ook lokale proefprojecten uitgewerkt waarbij gemeenten sommige VDAB-taken opnemen. Ook die zullen worden verankerd in de nieuwe beheersovereenkomst.