Vragen vanuit de commissie
Ellen Platteau (Groen) vroeg hoe VDAB interne hervormingen, het actieplan Vlaanderen Werkt en bijkomende besparingen kan combineren. Ze benadrukte het belang van een neutrale en toegankelijke arbeidsbemiddelingsdienst. Ze vroeg concreet hoe het pad van de nieuwe besparingen er uit ziet, wat de stand van zaken is van de hervormingsplannen en wanneer de nieuwe beheersovereenkomst komt.
Katrien Houtmeyers (N-VA) legde de nadruk op de nood aan een kerntakendebat. Volgens haar is het essentieel dat VDAB wendbaarder wordt in de context van de hervormingen rond Beperking Werkloosheid in Tijd (BWIT). Ze vroeg hoe de Raad van Bestuur dit kerntakendebat aanpakt en wat de timing is voor de nieuwe beheersovereenkomst.
Gaby Colebunders (PVDA) uitte zorgen op de bijkomende besparingen. Tegen 2028 moet VDAB 80 miljoen euro besparen, waarvan een deel al in 2025. Volgens hem betekent minder personeel ook minder dienstverlening, terwijl de invoering van BWIT net meer werk zal meebrengen. Hij vroeg:
hoe VDAB de extra doelgroep binnen BWIT kan begeleiden met minder personeel;
en hoe de bijkomende 20 miljoen euro besparing gerealiseerd wordt.
Tom Lamont (Vlaams Belang) vroeg naar de impact van de versnelling van de besparingen: welke projecten worden gepauzeerd, en of er bij de nieuwe beheersovereenkomst een expliciet kerntakendebat wordt gevoerd. Ook wilde hij weten of de nieuwe besparing van 20 miljoen euro in 2026 bovenop of in plaats van eerdere besparingen komt.
Antwoord Minister Zuhal Demir
De minister legde uit dat de opmaak van de nieuwe beheersovereenkomst loopt binnen de nieuwe RvB van VDAB. Tijdens de zomer werd al gewerkt aan krachtlijnen die nu de basis vormen voor gesprekken met de Vlaamse Regering.
Een belangrijk onderdeel is het kerntakendebat, waarin vooral wordt bepaald wat VDAB níet meer zal doen. Ondertussen werkt de RvB aan voorstellen rond KPI’s en een transformatieplan dat de effectiviteit en efficiëntie moet verhogen.
De focus ligt op:
de hervorming van het dienstverleningsmodel;
en de herziening van samenwerkingen met externe partners.
Volgens Demir werd in 2025 vooral bespaard op externe contracten: communicatie en IT worden meer intern georganiseerd, en ook consultancy werd verminderd.
Ze benadrukte dat er niet wordt bespaard op bemiddelaars, maar wel gezocht naar efficiëntiewinsten in het management.
De besparingen raken volgens haar niet aan de kernopdracht van VDAB: het activeren van mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt.
Wat BWIT betreft, lichtte ze toe dat:
er verschillende acties lopen binnen Vlaanderen Werkt;
regionale actieplannen rekening houden met lokale verschillen;
en het bemiddelaarskorps versterkt wordt met 20 voltijdse equivalenten, net als de servicelijn.
Reacties uit de commissie
Ellen Platteau (Groen) uitte haar bezorgdheid dat VDAB zich zal focussen op sterke profielen en kwetsbare groepen uit het oog zal verliezen. Ze waarschuwde ook voor een te sterke digitalisering die het persoonlijk contact bedreigt.
Katrien Houtmeyers (N-VA) erkende dat besparen nooit eenvoudig is en vroeg hoe de cultuurverandering binnen VDAB concreet zal verlopen.
Gaby Colebunders (PVDA) waarschuwde voor een crisis bij VDAB binnen enkele maanden door de combinatie van BWIT en de besparingen, en hoopte dat de zwakste groepen niet de dupe worden.
Tom Lamont (Vlaams Belang) vroeg of de nota van de RvB gedeeld kon worden en of er besparingen komen binnen het uitgebreide netwerk van opleidingen.
Ewoud Ongena (Open Vld) merkte op dat VDAB even groot is als toen de werkloosheid 11% bedroeg, terwijl die nu rond 4% ligt. Volgens hem kunnen sommige taken door externe partners uitgevoerd worden. Hij vroeg om transparantie in de kostenverdeling tussen de actor- en regierol van VDAB.
Jamal Maghroud (Vooruit) benadrukte het belang van een blijvende focus op niet-zelfredzamen.
Antwoorden en slotreacties
Minister Zuhal Demir (N-VA) stelde dat VDAB zich logischerwijs moet blijven richten op mensen met een grote afstand tot de arbeidsmarkt. Ze kondigde aan dat de samenwerkingen met externe partners zullen worden herbekeken, aangezien sommige opdrachten achterhaald zijn door nieuwe regelgeving.
De audit van het Rekenhof toonde volgens haar aan dat er efficiënter kan worden gewerkt, zonder “zotte kosten” te maken. Ze verwees naar het voorbeeld van consultants die langdurig zieken moesten toeleiden naar VDAB — een taak die binnenkort door de gewijzigde wetgeving rechtstreeks bij VDAB komt te liggen.
De regionale verschillen die Platteau aanhaalde, zullen verder onderzocht worden.
In haar slotwoord vroeg Platteau opnieuw aandacht voor de werkdruk en pleitte ze voor minder nadruk op sanctioneren en meer op opleiding.